Gwara to wariant językowy najczęściej spotykany wśród ludności wiejskiej. Szczególnie uroczo brzmi gwara poznańska. Wciąż słychać ją z ust starszych mieszkańców miasta, a młodsi poznaniacy włączają charakterystyczne słownictwo do języka potocznego. Poznaniacy często podnoszą melodię swojej wypowiedzi na końcu zdania, przedłużając ostatnią sylabę. Używają również wymowy międzywyrazowej, czyli wymowa ostatniej spółgłoski w słowie, gdy następne słowo zaczyna się dźwięczną głoską.
Gwara Poznańska – czym się charakteryzuje?
W gwarze poznańskiej istnieje kilka zwrotów, które mają różne pochodzenie.
- W języku staropolskim jest wiele słów, o których dawno sądzono, że zostały zapomniane w innych częściach Polski.
- W tej gwarze zachowały się elementy gwary wiejskiej, która przybyła do Poznania z całej Wielkopolski pod koniec XIX wieku.
- Wiele z tych dialektów jest nieznanych w innych częściach kraju.
- Modne stały się słowa z pogranicza Wielkopolski i innych obszarów kulturowych.
- Wiele wyrazów zapożyczonych z języka niemieckiego weszło na stałe do gwary poznańskiej i zostało w niej do dnia dzisiejszego.
Gwara Poznańska – ciekawostki
Historia gwary poznańskiej sięga XVIII wieku. W tym czasie, w okresie rozbiorów Prus, podejmowano próby germanizacji języka mieszkańców Poznania i Wielkopolski. Język niemiecki był obecny w najważniejszych urzędach, szkołach i instytucjach. W 1887 r. całkowicie usunięto język polski z programu szkolnego (w Wielkim Księstwie Poznańskim i w szkołach ludowych Prus Zachodnich). Po zakończeniu II wojny światowej do Poznania przybyło wielu mieszkańców, głównie z miast i wsi województwa wielkopolskiego, a przyjezdni wraz z obecnymi mieszkańcami wymieszali się. Tak powstała gwara poznańska, która do dziś jest obecna w języku współczesnych mieszkańców miasta. Przyjeżdżając do Poznania turyści nie mają problemu z poznaniem miejscowej ludności miasta, jednak różnice w niektórych wyrażeniach często prowadzą do ciekawych wydarzeń. Gdy zapytamy poznańczyka, „o której odjeżdża pociąg”, może się nieco zdziwić, bo pociąg to w jego gwarze „bana”. Jeśli zrobimy to dobrze, właściwie dobrze, zrobimy to rychtyk. Tego typu naleciałości w języku niemieckim zachwycają, bawią i fascynują przyjezdnych, zarówno dzieci, jak i dorosłych.
Gdzie w Poznaniu można posłuchać gwary?
W rozmowie z niemal każdym Poznaniakiem można usłyszeć pojedyncze słowa w gwarze wtopionej w staropolszczyznę. Jeśli chcemy usłyszeć całe zdanie gwarowe, musimy poszukać go wśród starych mieszkańców miasta lub poszukać widokowych miejsc z elementami gwarowymi przygotowanymi dla turystów. Poznań stworzył kilka niezwykłych miejsc, w których można posłuchać typowej poznańskiej gwary. Warto posłuchać, poznając historię tego pięknego i ciekawego miasta. Na przykład w Blubry – Poznańskie legendy w 6D możemy usłyszeć niezwykłe legendy w gwarze poznańskiej. Wszystko to dzieje się w bardzo miłej dla dzieci atmosferze. Liczne trójwymiarowe obrazy, multimedialne ekrany, efekty specjalne: wiatr, mgła, lasery, czy poruszające się postacie będące jednocześnie legendarnymi bohaterami to tylko niektóre z atrakcji, które możemy tam spotkać.
Najpopularniejsze słowa z gwary Poznańskiej
Najbardziej symbolicznym słowem w gwarze poznańskiej jest pyra. Słowo, choć lokalne, jest dobrze znane w całej Polsce. Przedstawimy wam kilka zwrotów używanych w tym regionie polski.
- opowiadać pierdoły – mówić głupstwa,
- ady idź – co ty opowiadasz, to niemożliwe,
- galarypa – kalarepa,
- rychtyg – w porządku,
- pierdoły – drobnostki,
- uślabrać – ubrudzić,
- zimne nóżki – galareta z mięsa.