Stary Rynek w Poznaniu jest centralnym placem, który został założony w 1253 roku na lewym brzegu rzeki Warty. Jego plan jest kwadratowy, o boku o długości 141 metrów. Pod względem wielkości, Stary Rynek jest trzecim co do wielkości rynkiem w Polsce, po Rynku Głównym w Krakowie i Rynku we Wrocławiu.
Historia i rozwój Starego Rynku
Stary Rynek jest otoczony z każdej strony przez trzy ulice, które dzielą pierzeje na dwa bloki. Każdy blok zawiera osiem długich i wąskich działek budowlanych o szerokości od 7 do 8 metrów i głębokości od 35 do 43 metrów. Z 12 ulic wychodzących z Rynku, cztery z nich (Wrocławska, Wroniecka, Wielka i Wodna) prowadziły do bram miejskich. Wewnętrzna część Rynku była przeznaczona dla budynków administracyjnych i handlowych. Wkrótce po założeniu Rynku powstał ratusz, Waga Miejska oraz kramy w części południowej. Pierwotna zabudowa zarówno wewnętrzna, jak i zewnętrzna Rynku była drewniana. Jednak już pod koniec XIII wieku zaczęły powstawać budynki murowane, takie jak Waga Miejska, gotycki ratusz i sukiennice w XIV wieku.
W pierwszej połowie XVI wieku powstał zespół kamieniczek budniczych, zwanych „domkami budniczymi”, które były budowane przez indywidualnych właścicieli działek. W XVII wieku na miejscu jatek chlebowych powstał arsenał, a jatki przeniesiono pod wagę. Pod koniec XVIII wieku został zbudowany odwach. Wiele z tych budynków wielokrotnie ulegało zniszczeniom, odbudowom i przebudowom, ale większość z nich, z wyjątkiem arsenału i sukiennic, została odbudowana po zniszczeniach w 1945 roku.
W XIV wieku zaczęto zastępować zewnętrzną drewnianą zabudowę budynkami murowanymi. Po wielkim pożarze w 1471 roku tempo budowy budynków murowanych znacznie wzrosło. Powstały kamienice, zazwyczaj dwutraktowe, a później trzytraktowe, o dwóch piętrach (czasem trzech kondygnacjach), z fasadami skierowanymi na Rynek. Kamienice pełniły funkcje mieszkalne i handlowe. Na parterze, od frontu, znajdowała się tzw. „wielka sień” o charakterze reprezentacyjno-usługowym. Na zapleczu kamienic frontowych, oddzielonych małym podwórkiem, znajdowały się budynki tylnego skrzydła, pełniące funkcję magazynów i warsztatów. Z biegiem lat pierwotny, jednolity układ Ryneku ulegał licznym zmianom. W XVIII wieku na dwóch działkach powstały pałace, zbudowane przez bogate rody szlacheckie: Działyńskich i Mielżyńskich. W XIX i na początku XX wieku zabudowa Starego Rynku znacząco się zmieniła.
Po zniszczeniach wojennych w 1945 roku, które objęły 60% zabudowy (80 budynków zostało całkowicie zniszczonych przez pożary), odbudowa Starego Rynku rozpoczęła się jeszcze w tym samym roku. Prace prowadzono zgodnie z planami konserwatorskimi, dążąc do przywrócenia Rynkowi jego dawnej świetności. W latach 50. XX wieku powstały nowoczesne budynki wystawiennicze na miejscu dawnego arsenału i sukiennic.
Po 1945 roku Stary Rynek stracił swoją pierwotną funkcję handlowo-usługową i stał się głównie dzielnicą mieszkalną z siedzibami instytucji kulturalnych. Na parterach wielu budynków zachowano sklepy, często oferujące upominki i pamiątki, a w latach 70. otwarto kilka stylowych barów, kawiarni i restauracji. Po 1990 roku przy Starym Rynku powstało wiele siedzib banków, a liczba restauracji i lokali gastronomicznych znacznie się zwiększyła.
Od 1880 do 1955 roku tramwaje kursowały przez Stary Rynek. Później ograniczono ruch pojazdów na placu, aż w 1970 roku zamknięto go dla większości pojazdów, z wyjątkiem tych posiadających specjalne zezwolenia.
W drugiej połowie XIX wieku na Starym Rynku zainstalowano sieć wodociągową, gazową i oświetlenie gazowe. Na początku XX wieku powstała podziemna sieć elektryczna. W końcu XIX wieku Stary Rynek otrzymał nową nawierzchnię. Obecna nawierzchnia placu jest wynikiem gruntownej przebudowy, która miała miejsce pod koniec lat 60. XX wieku. Latem na Starym Rynku odbywa się Jarmark Świętojański oraz różne imprezy kulturalne, takie jak niektóre spektakle festiwalu teatralnego „Malta”.
